W tradycyjnym, japońskim kalendarzu księżycowym Setsubun wyznacza zakończenie zimy. W Tokio zima jest dość łagodna, a z końcem stycznia zaczynają już kwitnąć pierwsze wiosenne kwiaty – śliwy, dlatego świętowanie nadejścia wiosny początkiem lutego nikogo nie dziwi.
Setsubun, czyli topienie marzanny
Setsubun, dosłownie „rozdzielenie pór” (節分) to święto przypadające na dzień przed rozpoczęciem się kolejnej pory roku; powszechnie przyjęło się jednak nazywać tak ostatni dzień zimy, symbolizujący oddzielenie zimy od wiosny. Zgodnie z japońskim kalendarzem księżycowym wigilia pierwszego dnia wiosny przypada 3-go lub 4-go lutego. Wiążą się z nią liczne obyczaje, które wchodzą w skład obrzędów związanych z Festiwalem Wiosny (春祭, Haru Matsuri), obchodzonym zarówno w świątyniach buddyjskich jak i chramach shintō. Nie we wszystkich z nich odbywają się uroczystości związane z Setsubun, warto więc sprawdzić to zawczasu, jeśli akurat wybieramy się do Tokio na początku lutego. Od razu zdecydowanie odradzam wybieranie się na Setsubun do słynnej świątyni Senso-ji na Asakusie, gdzie co roku na festiwal przybywa około sto tysięcy osób. Tego dnia nawet mnisi z (zazwyczaj spokojnej) Zōjō-ji musieli zastosować specjalne metody „zarządzania tłumem”.
Mamemaki
Do najważniejszych (i najbardziej wyczekiwanych) obyczajów Setsubun należy mamemaki. Kiedyś popularne było praktykowanie mamemaki w domu, zwłaszcza, jeśli mieszkały w nim małe dzieci. Obecnie większość osób wybiera się na mamemaki do pobliskiej świątyni lub chramu.
Mamemaki polega na rzucaniu prażonymi ziarnami soi, zwanymi fasolkami szczęścia (福豆, fuku mame), skandując: Oni wa soto! Fuku wa uchi!, czyli Wynocha demony! Szczęście przychodź! (dosłownie 鬼は外! 福は内! oznacza „demony na zewnątrz, szczęście do środka” – przypominam, że początkowo obyczaj praktykowany był w domach). Rzucanie fasolek symbolizuje oczyszczenie miejsca ze złych duchów, które mogłyby sprowadzać ze sobą nieszczęścia lub choroby. Natomiast by „zaprosić szczęście do środka” należy zjeść tyle fasolek, ile ma się lat.
W czasie świątynnych mamemaki w powietrze wzlatuje wszystko – od fasolek w papierowych zawiniątkach po chrupki od sponsorów, a nawet drobne nagrody. Czasem – jako dodatkowa atrakcja – fasolkami rzucają goście VIP, na przykład zapaśnicy sumo.
Mamemaki w świątyni Zōjō-ji
Rok Małpy, Rok Koguta…
Przyjęło się, że fasolki szczęścia powinny rzucać osoby urodzone pod znakiem zodiaku, który obecnie obowiązuje. W tym roku fasolki będą rzucać osoby urodzone w Roku Koguta, tj. roczniki 2005, 1993, 1981, 1969, 1957, 1945 i 1933 (a może i wcześniejsze – w końcu Japończycy są dość długowieczni). Ponieważ w zeszłym roku w Zōjō-ji nie brakowało chętnych ani do łapania, ani do rzucania, kolejne ekipy specjalnie ubranych rzucających pojawiały się na festiwalowej scenie przed głównym pawilonem co około pół godziny.
Świątynia Zōjō-ji
Buddyjska świątynia Zōjō-ji powstała już w 1393 roku, jednak na obecne miejsce trafiła dopiero w 1598 roku, kiedy Tokugawa Ieyasu, twórca szogunatu Tokugawów, przeniósł stolicę Japonii do Edo (współcześnie Tokio). Ieyasu dał początek nowej dynastii, która rządziła Japonią przez 250 lat. Protektorat shognunów z rodu Tokugawa sprawił, że Zōjō-ji przekształciła się w prężny ośrodek buddyzmu.
W okresie Meiji znaczenie świątyni istotnie zmalało, a na jej terenach powstał park Shiba (Shiba Koen). Większość budynków świątynnych uległo zniszczeniu w skutek licznych pożarów. Ostała się jedynie drewniana brama, pochodząca z 1622 roku. Jest to obecnie najstarsza drewniana konstrukcja w Tokio. Znajduje się tu także mauzoleum, w którym pochowano sześciu z piętnastu shogunów z rodu Tokugawów, w tym syna Ieyasu. Można je zwiedzać po zakupieniu biletu wstępu (500 jenów). Jeśli nie jesteście wielkimi fanami Tokugawów można ze spokojnym sercem ominąć tą część świątyni.
Świątynia znajduje się 5 minut piechotą od Wieży Tokijskiej,
co łatwo zauważyć na zdjęciach 🙂
Jak blisko jest świątynia Zōjō-ji od Tokyo Tower?
ładowanie mapy - proszę czekać...
Świątynia Zōjō-ji znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie stacji JR Hamamatsucho, a także linii kolejki Yurikamome. W pobliżu znajdują się takie atrakcje jak park Hama Rikyu, ogród Kyu Shiba Rikyu, wielki zegar Ghibli oraz – po przeciwnej stronie Tokyo Tower, najstarszy mieszkaniec Tokio i rozrywkowa dzielnica Roppongi. Całość można połączyć w całkiem ciekawy spacer.
W tym roku Setsubun przypada 3-go lutego, czyli właśnie dzisiaj.
A może ktoś z Was urodził się w Roku Koguta i powinien dziś rzucić fasolkę? 😉
Nie bądź sknera,
podziel się z innymi!